Foreldrar eða forráðamenn spila mikilvægt hlutverk í lífi barnanna sinna og það breytist ekkert þegar barnið fer á unglingsárin. Þegar barnið verður unglingur er það visst um að það viti allt og skilji allt. Unglingum finnst hann vera orðinn fullorðinn og geti stjórnað lífi sínu sjálfur. Þá er rosa hallærislegt að eyða tíma með foreldrum sínum. Ég held samt að þetta sé einmitt tíminn sem maður þarf mest á þeim að halda. Á unglingsárunum er margt að gerast sem unglingurinn hefur ekki stjórn á og þá er gott að hafa gott tengslanet í kringum sig. Lesa meira “Samvera skiptir máli”
Tag: Frítími
Unglingar: Inni eða úti?
„Þegar ég var unglingur hittumst við vinirnir úti, fórum í leiki og skemmtum okkur konunglega. Nú orðið er enga unglinga að sjá utandyra heldur hanga allir inni í tölvunni!“ Svipaða frasa fékk ég oft að heyra sem unglingur frá fullorðnu fólki þegar nostalgían hellist yfir og þeir fullorðnu fussa og sveia yfir unglingum nútímans. Og jú, fullorðna fólkið hefur eitthvað til síns máls þar sem tímarnir breytast og mennirnir með en er það svo slæmt? Vissulega fleygir tækninni fram og tölvur og símar bjóða upp á endalausa afþreyingu svo ég tali nú ekki um samfélagsmiðlana sem gerir fólki kleyft að eiga í samskiptum án þess að vera í sama rými. Það er því varla undarlegt að unga fólkið nýti þessa tækni og samskipti og hegðun þeirra breytist í kjölfarið. Lesa meira “Unglingar: Inni eða úti?”
Frítíminn og framhaldsskólinn
Um sextán ára aldurinn hætti ég að æfa fimleika og eftir stóð stelpa með ótrúlega mikinn frítíma í höndunum, stelpa sem hafði stundað skipulagt tómstundastarf í rúm 12 ár og var svo viss um það að hún hefði öðrum mikilvægum hnöppum að hneppa en að æfa íþróttir – En stóra spurningin var, hvað átti ég að gera við allan þennan frítíma?
Ég byrjaði að vinna tvisvar í viku eftir skóla og aðra hvora helgi, þar á milli hékk ég með vinkonum mínum og lærði þegar ég nennti eða hafði tíma. Um leið og ég byrjaði í framhaldsskóla varð ég félagslyndari og bauð mig meðal annars fram í nemendafélagið og reyndi eftir bestu getu að taka þátt í öllu sem var í gangi. Þrátt fyrir að ég mætti á öll böll og flesta viðburði tengda skólanum þá fannst mér samt ekki nóg um að vera í félagslífinu hjá mér. Ég vissi af ungmennahúsinu á Akranesi, Hvíta húsinu, en hélt að það væri bara hægt að spila pool og horfa á fótbolta þar, sem það var svo sannarlega ekki. Fáfræðin í mér var alveg að fara með mig og ég mætti aldrei í ungmennahúsið.
Ungmennahús eru fyrir þá sem ekki vita, félagsstarf fyrir ungmenni á aldrinum 16 til 25 ára og þjóna þeim tilgangi að veita ungmennum öruggt félagslíf undir leiðsögn fagaðila og hafa þau mikil forvarnargildi fyrir ungmennin. Ungmennahús er staður til að geta komið inn og fundið sig á sínum eigin forsendum og hjálpar unglingum að læra að nota frítíma sinn. Á Íslandi eru ungmennahús um 20 talsins en í Reykjavík er aðeins eitt ungmennahús, Hitt Húsið. En að mínu mati er eitt ungmennahús í allri Reykjavík alls ekki nóg enda er Reykjavík stórt svæði með mörg ungmenni. Afhverju ekki að fjárfesta í ungmennum landsins? Sporna gegn áhættuhegðun ungmenna sem eru í viðkvæmum áhættuhópi á þessum aldri, 16 til 25 ára. Rannsóknir hafa sýnt að skipulagt tómstundastarf hafi mikið forvarnargildi og hjálpi einstaklingum að verja frítíma sínum á jákvæðan og uppbyggilegan máta.
En afhverju er eins og allt skipulagt félags- og tómstundastarf stoppi hjá mörgum ungmennum eftir grunnskóla, engin félagsmiðstöð lengur og einu viðburðirnir sem þú getur sótt eru böll eða stakir viðburðir af og til. Að fara frá grunnskóla yfir í framhaldsskóla er stórt stökk fyrir flesta, 10 ára skólagöngu að ljúka og tími til að sleppa takinu á umsjónakennurunum sem hafa verið með þig í öll þessi ár. Það sem fylgir því að kveðja grunnskólann sinn er að kveðja félagsmiðstöðina sína og það getur reynst mörgum erfitt, kveðja starfsfólkið og herlegheitin í félagsmiðstöðinni. Og hvað svo? Hvað geta þau gert þegar venjulegum skóladegi lýkur í framhaldsskóla? Jú þau fara mörg hver að feta sín fyrstu fótspor á vinnumarkaðinum og hafa jafnvel minni frítíma en áður en að hafa kost á að mæta í ungmennahús í sínu hverfi væri ótrúlega mikill kostur. Að þurfa ekki alltaf að hanga hjá Gunnu vinkonu því hún á stærsta herbergið og þar geta allir hangið saman. Að geta farið og spjallað við starfsfólk sem þú lítur upp til og getur leitað til því foreldrar þínir skilja þig ekki alveg eins og þú vilt að þau skilji þig. Að geta bara farið og slappað af með vinunum í afslöppuðu umhverfi.
Stóra spurningin er: Hvaða félags- og tómstundastarf tekur við eftir grunnskóla fyrir ungmenni landsins? Eru ungmenni á aldrinum 16-25 ára að nýta frítíma sinn jafn vel og hægt væri?
—
Aldís Rós Hrólfsdóttir
Tölvuleikir þurfa ekki að vera slæmir
Árið 1962 var fyrsti tölvuleikur heims talinn vera forritaður. Sá leikur var kallaður Spacewar og var frekar einfaldur miðað við það sem við þekkjum í dag. Samt sem áður var þessi leikur spilaður á tölvu sem var á stærð við bíl þar sem að þessi nýja tækni var ekki langt komin. Þarna fór boltinn að rúlla og með árunum sem liðu fóru fleiri slíkir leikir að koma við sögu.
Á níunda áratugnum voru spilakassaleikir orðnir vinsælir og ansi margir en það var árið 1992 sem að leikurinn Wolfstein 3D gjörbreytti leiknum. Þarna var kominn byssuleikur þar sem spilarinn stjórnaði tölvugerðri manneskju í fyrstu persónu og flakkaði um þrívíðann tölvugerðan heim og skaut niður óvini. Tveimur árum seinna kom fyrsta Play-Station tölvan út og er nokkuð víst að flestir á Íslandi viti hvaða tölva það er.
Þetta er ekki löng saga viðamikilla þróunar tölvuleikja og var henni einungis lýst hér í grófum dráttum en þegar horft er á samfélagið okkar í dag og þá sérstaklega á yngstu kynslóðirnar þá er augljóst að þessi þróun tölvuleikja verður hraðari með hverju ári sem líður.
Alveg frá fyrstu árum vinsælla tölvuleikja og komu leikjatölvunnar hefur umræðan um neikvæða þætti tölvuleikja verið hátt á lofti. Það er skiljanlegt að foreldrar, kennarar, þjálfarar, pólitíkusar og fleiri sem koma að þroska og mótun barna í samfélaginu mæli gegn þessu áhugamáli þar sem að sitja við tölvuskjá virðist ekki vera heilbrigt gagnvart líkamlegri og andlegri heilsu barna þegar það kemur í veg fyrir hreyfingu, útiveru, félagsþroska þeirra og jafnvel tíma með fjölskyldunni.
Þessar skoðanir hafa við rök að styðjast enda eru flestir tölvuleikir hannaðir til þess að vera ávanabindandi og tímafrekir en eins og fyrr kom fram hér þá er þróun tölvuleikja mikil og hröð.
Það þarf að endurskoða þessar skoðanir á tölvuleikjum í dag. Með hjálp alnetsins (e. internet) hafa tölvuleikjaframleiðendur tengt saman áhugafólk leikja í öllum heimshornum. Í dag eru vinsælustu tölvuleikirnir þeir sem spilaðir eru með öðrum hvort sem þeir eru vinir, saman í bekk eða jafnvel þekkjast ekki neitt og búa í sitthvorri heimsálfunni. Þetta hefur gefið tölvuleikjum auka eiginleika sem gengur í berhöggi við þær neikvæðu kenningar sem fylgja tölvuleikjaspilun.
Þegar keppt er í þessum leikjum í dag er verið að keppa við aðra spilara og oftar en ekki með öðrum spilurum í liði. Notast er oft við míkrafóna sem tengda eru heyrnatólunum til þess að eiga samskipti við liðsfélagana og mynda plön og bragðvísi til þess að vinna bug á keppinautum sínum.
Hvort sem að þessi samskipti eiga sér stað inni í sama herbergi og liðsfélagarnir eða í öðru horni heimsins þá er samskiptafærni og félagsfærni mikilvægur hlutur sem notast er við.
Alveg eins og með skák tel ég þessháttar tölvuleiki vera hugaríþrótt sem þjálfar rökhugsun og eykur þolinmæði og þrautseigju. Þó svo að skák eigi sér stað augnlits til augnlits þá er samt sem áður ekki mikið meira augnsamband eða samskipti sem á sér stað í þeim leikjum ef horft er á þar sem spilararnir þar sleppa varla augum af borðinu og taka svo stutt handaband þegar leik er lokið.
Ný menning er að myndast í kring um þessa tölvuleiki í heiminum í dag og breiðist hún hratt út þökk sé veraldarvefnum. Þegar yngri kynslóðirnar í dag eru spurðar út í fræga einstaklinga þá tel ég að jafn miklar og jafnvel meiri líkur sé á að þau þekki fræga tölvuleikjaspilara heldur en fræga leikara. Þessir frægu spilarar eru ekki lengur áhugafólk heldur eru þetta atvinnumenn í sínu áhugamáli. Milljónir manna fylgja þeim á samfélagssíðum og horfa á vídjóin þeirra og tugir þúsunda fylgjast með þeim spila tölvuleikina í beinni útsendingu á veraldarvefnum.
Það eru félagslið og landslið í ákveðnum tölvuleikjum sem keppa í sínum tölvuleik víða í heiminum, styrkt af fyrirtækjum, fá mánaðarleg laun og bónusa fyrir velgengni í keppnum, frægð og frama og eru fyrirmyndir krakka og unglinga.
Það er búið að sanna það að tölvuleikjaspilarar hafa framtíð fyrir sér í þessum bransa ef allt gengur upp og smá heppni fylgir þeim. Valur Marvin Pálsson er íslenskur atvinnumaður í tölvuleik og spilar hann fyrir Kanadískt fyrirtæki og er búsettur í Los Angeles. Hann er búinn að sanna það fyrir Íslendingum að þetta er ekki einungis bandarískur draumur heldur greiður möguleiki hvers og eins.
Foreldrar barna sem æfa fótbolta eða handbolta eru dugleg í því að mæta á leiki, skutla þeim á æfingar, kynnast þjálfaranum og foreldrum liðsfélagana og með því sýna þau áhuga á íþróttinni og styðja þau þannig við barnið sitt sem gefur þeim meiri möguleika á velgengni. Afhverju prófar ekkert foreldri að gera það sama fyrir barn sem hefur brennandi áhuga á tölvuleikjum? Bara ef að foreldrar þessa barns sýndi tölvuleiknum áhuga, prófaði að spila hann, fræddi sig um fyrirmyndirnar, kynntist liðsfélögum barnsins og foreldrum þeirra og einfaldlega studdi það við áhugamálið sitt. Hægt er að nýta þennan áhuga í gæða fjölskyldustund ef þess er þörf og umræðu við matarborðið. Þarna er tækifæri fyrir foreldra að fræða barnið sitt um mikilvægi góðra heilsu ef langt á að ná í tölvuleikjum þar sem að þessir herkænskuleikir byggjast að mörgu leyti upp á að geta hugsað skjótt, verið með fljót viðbrögð og góða rökhugsun. Flestir vita að þessir eiginleikar haldast hönd í hönd við góða líkamlega og andlega heilsu. Tölvuleikir þurfa ekki að hafa neikvæð áhrif á líf barnsins.
—
Valgeir Þór Jakobsson
Yndislestur á undanhaldi?
Ég hef alltaf haft gaman af bókum, alveg síðan ég lærði að lesa. Það er fátt sem gleður mig jafn mikið og ný bók. Það voru ófáir klukkutímarnir sem fóru í að lesa fleiri, fleiri bækur um alls konar fólk, staði og ævintýri. Við bókalestur fær maður innsýn í annan heim og lærir að sjá og skilja heiminn á annan hátt. Ég tel af persónulegri reynslu bækur vera þroskandi og góða afþreyingu sem hægt er að gleyma sér við í marga klukkutíma.
„The more that you read, the more things you will know.
The more that you learn, the more places you‘ll go.“
–Dr. Seuss Lesa meira “Yndislestur á undanhaldi?”
,,Það er ekkert að gera á þessum stað“
Í gegnum tíðina hef ég oft heyrt þessa setningu ,,það er ekkert að gera á þessum stað“ og eflaust eru margir aðrir sem koma frá litlum þorpum og bæjum utan af landsbyggðinni sem hafa heyrt þetta líka. Oftar en ekki þá má heyra unglingana segja þessi orð og ástæðan sú að þeim finnst lítið sem ekkert tómstundastarf vera í boði fyrir þá í sínum bæ. Vissulega er þetta rétt að mörgu leyti, það er kannski bara ein íþrótt sem hægt er að æfa, lítið úrval í hljóðfærakennslu, og félagsmiðstöðin bara opin eitt kvöld í vikunni. Það er mikill munur á framboði og eftirspurn á tómstundum fyrir unglinga eftir búsetu. Lesa meira “,,Það er ekkert að gera á þessum stað“”