Hvað ertu eiginlega að gera í vinnunni?

Sara Linneth Lovísudóttir Castaneda

Ég starfa í félagsmiðstöð. Oftar en ekki er ég spurð hvað þetta sé eiginlega, hvað ég sé að gera í vinnunni. Einnig hef ég fengið að heyra það sem fólk heldur að starfi mitt snúist um. Að ég sé einungis þarna til að hafa auga með unglingum, opna fyrir þeim húsið og loka þegar útivistartíma lýkur. Ég hef líka lent í að fólk sé undrandi yfir fjölda starfsmanna í félagsmiðstöðinni þegar í raun og veru er oft undirmannað á þessum vettvangi. Ég tek því ekki persónulega og geri mér fulla grein fyrir því að þetta er bara vanþekking.

Þess vegna langar mig til þess að fræða þig kæri lesandi um það starf sem fer fram í félagsmiðstöðvum. Það er ótrúlega skemmtilegt og gefandi en á sama tíma er þetta virkilega krefjandi og alls ekki fyrir alla. Unglingsárin er tímabilið þar sem börn standa frammi fyrir því hlutverki að hætta að vera börn og stíga þar að leiðandi inn í heim fullorðinna. Á unglingsárunum eiga mikið af breytingum sér stað, bæði líffræðilega, vitsmunalega og félagslega. Kröfur samfélagsins og jafningja breytast og unglingurinn stendur frammi fyrir þeirri mikilvægu áskorun að velja bestu leiðina til þess að takast á við þessar breytingar.

Það er mikilvægt að fagmenntað fólk sé að vinna á þessum vettvangi með þessum viðkvæma aldri, alls staðar þar sem unnið er með fólki finnst mér algjört skilyrði að þar séu einstaklingar með menntun á þessu sviði.

Í grunninn er félagsmiðstöðvarstarf forvarnarstarf þar sem unnið er með viðhorf og atferli unglinga í átt að heilbrigðum lífstíl og virkni í samfélaginu. Þangað geta unglingar leitað í öruggt umhverfi og eitt mikilvægasta verkefni starfsmanna er að sjá til þess að enginn verði fyrir aðkasti og/eða einelti. Eitt af meginmarkmiðum félagsmiðstöðvastarfs er að ná til sem flestra og bjóða upp á dagskrá sem hentar hverjum og einum. Ábyrgð starfsmanna í félagsmiðstöðvum er mikil, þar sem við erum mikilvægar fyrirmyndir og höfum oft meiri áhrif á unglingana en við gerum okkur grein fyrir. Þarna mætum við unglingnum á jafningjagrundvelli með virðingu fyrir honum og hans málum.

Starf í félagsmiðstöðvum er tvíþætt, það er að segja opið starf og hópastarf. Í opna starfinu gefst unglingum tækifæri á að hittast á hlutlausum og öruggum stað þar sem þeir geta mætt á eigin forsendum og fá að vera virk á þann hátt sem hentar hverjum og einum undir handleiðslu félagsmiðstöðvarleiðbeinanda. Í opna starfinu geta unglingarnir sinnt áhugamálum sínum og þjálfast í því að nýta frítíma sinn á innihaldsríkan og uppbyggjandi hátt. Færnin að nýta frítíma sinn á jákvæðan hátt er ekki meðfædd og oftast er það í frítíma unglinga sem þeir fara að sýna áhættuhegðun. En á meðan þeir mæta í félagsmiðstöðvarnar og fá þar stuðning og hvatningu til þess að gera hluti sem eykur lífsgæði þeirra dregur það úr líkum áhættuhegðunar. Starfsfólk félagsmiðstöðva vinna markvisst að því að hjálpa unglingum að mótast sem einstaklingar, nota gagnrýna hugsun og að átta sig á því hvernig einstaklingar þeir vilja vera í samfélaginu. Síðan er það hópastarf þar sem unnið er að sameiginlegum viðfangsefnum þar sem tækifæri gefst til þess að þjálfa félagsfærni, vináttufærni, styrkja sjálfsmynd, sýna umhyggju og þroska með sér hópavitund. Í hópastarfi er unnið með einstaklinginn einn og sér ásamt hópnum í heild. Ferli hópastarfs er stýrt af fagaðila sem leiðbeinir einstaklingunum innan hópsins til þess að ná sameiginlegum markmiðum hópsins. Oftast er þátttaka í hópastarfi valfrjáls og getur hver sem er tekið þátt. Síðan er það sértækt hópastarf, í því hópastarfi er valið í hópinn með aðstoða annarra fagaðila vegna ástands unglingsins sem getur til dæmis verið að hann er félagslega óvirkur eða sýnir áhættuhegðun. Leiðbeinandinn stendur frammi fyrir því verkefni að leiða hópinn áfram á lýðræðislegan hátt og vinnur markvisst að því að virkja alla aðila innan hópsins þar sem allir eiga möguleika á því að hafa áhrif.

Í grófum dráttum er þetta hluti af því sem starfsmenn félagsmiðstöðva takast á við. Eins og í leikskólum, frístundastarfi og starfi innan skóla er markmiðið að hjálpa unglingum að mótast sem einstaklingar og verða að góðum samfélagsþegnum.

—

Sara Linneth Lovísudóttir Castaneda

Samfestingurinn – Unglingaviðburður í aldarfjórðung

Fyrirsögnin segir margt um viðhorf til unglinga árið 1992.

Árlega fara unglingar á Íslandi að ókyrrast í mars byrjun vegna dansleiks sem þau hafa beðið lengi eftir. Þau eru óþreyjufull því senn er biðin á enda. Samféshátíðin er nefnilega handan við hornið en þá koma saman unglingar úr félagsmiðstöðvum hvaðan æva af landinu í allsherjargleði í Laugardalshöll. Samféshátíðin sem í daglegu tali er kölluð Samfestingurinn er haldin á vegum Samfés, samtaka félagsmiðstöðva og ungmennahúsa á Íslandi, en þar spilar ungmennaráð samtakanna stóra rullu. Ungmennaráð Samfés, sem skipað er átján lýðræðislega kjörnum fulltrúum, hefur nefnilega haft veg og vanda að dagskránni undanfarin ár en þau bæði velja plötusnúða og hljómsveitir sem koma fram á Samfestingnum sem og aðstoða við viðburðahaldið. Vægi ungmennaráðsins er alltaf að aukast. Þetta er því viðburður haldin fyrir unglinga af unglingum undir handleiðslu starfsmanna félagsmiðstöðva og Samfés. Sannkölluð uppskeruhátíð fyrir æsku landsins. Lesa meira “Samfestingurinn – Unglingaviðburður í aldarfjórðung”

Ég var tómstundafulltrúi

Nýverið var auglýst eftir nýjum tómstunda- og íþróttafulltrúa í Strandabyggð. Fjölmargt er undarlegt við auglýsinguna sjálfa og umræðuna í aðdraganda hennar. Auglýst er eftir íþróttafulltrúa, en þó er ekkert minnst á neitt íþróttatengt. Auglýst er eftir 70%-100% starfi sem vekur upp spurningar, telur sveitarstjórnin virkilega að 70% starfshlutfall dugi eða á kannski að ráða fleiri en einn í 70% starf og auka þannig umfangið? Hið síðarnefnda er skynsamlegt, hið fyrrnefnda glórulaust. Það sem stingur allra mest í augu er menntunarkrafan. Hér er einungis óskað eftir menntun við hæfi, ekki háskólamenntun við hæfi, ekki tómstunda- og félagsmálafræði eða annarri uppeldismenntun. Einstaklingur gæti þess vegna hlotið starfið eftir grunnskólapróf og virka þátttöku í eigin félagsmiðstöð, sem vissulega er mikið nám. Lesa meira “Ég var tómstundafulltrúi”

Verkfæri tómstundafræðinnar – Tómstundafræðingur segir frá

Auður Björg ásamt Vöndu Sigurgeirsdóttur leiðbeinanda sínum

Auður Björg Jónheiðardóttir útskrifaðist sem tómstunda- og félagsmálafræðingur BA frá Háskóla Íslands vorið 2018. Á ráðstefnunni Íslenskum æskulýðsrannsóknum í lok árs fékk hún viðurkenningu Félags fagfólks í frítímaþjónustu (FFF) og Félags íþrótta-, æskulýðs- og tómstundafulltrúa á Íslandi (FÍÆT) fyrir lokaverkefni sitt. Í verkefninu hannaði hún námskeið sem hún byggði á aðferðum tómstundafræðinnar og hélt fyrir notendur Batamiðstöðvar. Hluti af verkefninu var einnig mat á því hvernig til tókst. Frítíminn fékk Auði til að segja stuttlega frá verkefninu sínu og störfum sínum í framhaldinu sem tómstunda- og félagsmálafræðingur á vettvangi. Lesa meira “Verkfæri tómstundafræðinnar – Tómstundafræðingur segir frá”

Að brjóta niður múra

Múrbrjóturinn er viðurkenning sem Landsamtökin Þroskahjálp veita árlega þeim sem að mati samtakanna brjóta niður múra í réttindamálum og viðhorfum til fatlaðs fólks og stuðla þannig að fullgildri samfélagsþátttöku, mannréttindum og lífsgæðum þess til jafns við aðra. Á alþjóðadegi fatlaðs fólks þann 3. desember sl. féll Múrbrjóturinn m.a. í skaut Frístundamiðstöðvarinnar Þorpsins og Ruthar Jörgensdóttur Rauterberg, sem starfaði í Þorpinu í 11 ár en er núna aðjúnkt og doktorsnemi við HÍ.

Vettvangur starfsemi Þorpsins er frítími og forvarnir þar sem megin áherslan er lögð á barna- og unglingastarf. Við settum okkur það markmið að vera ávallt opin fyrir nýjungum og breytingum og miða starfsemina út frá þörfum samfélagsins hverju sinni. En mikilvægast er að við viljum mæta þörfum hvers og eins eftir bestu getu. Við viljum gera ráð fyrir margbreytileika mannlífsins og að allir geti fengið hvatningu og stuðning við hæfi í sínu tómstundastarfi. Það eru allir velkomnir í starfið okkar, alltaf.

Starf án aðgreiningar

Haustið 2007 byrjaði félagsmiðstöðin Arnardalur með tómstundastarf fyrir fötluð börn í 5.-10. bekk eftir að skóla lauk á daginn.Við kölluðum það Frístundaklúbb Arnardals. Gaman-saman starf Þorpsins byrjaði svo sem tilraunaverkefni haustið 2009 en það þróaðist út frá tómstundastarfi Frístundaklúbbsins sem var í fyrstu eingöngu ætlað fötluðum börnum en breyttist svo í tómstundastarf fyrir öll börn. Á þeim tíma vorum við búin að átta okkur á því að börnin í Frístundaklúbbnum voru miklar félagsverur sem áttu í góðu sambandi við jafnaldra sína í skólanum og okkur fannst mótsögn í því að verið var að þróa skólastarf án aðgreiningar en í frítíma vorum við að stuðla að aukinni aðgreiningu.

Haustið 2013 framkvæmdi Ruth með stuðningi Þorpsins þátttökurannsókn á Gaman – saman starfinu í Þorpinu þar sem 40 börn á aldrinum 10-12 ára og 6 frístundaleiðbeinendur tóku þátt. Það var megin niðurstaða rannsóknarinnar að þróun starfs fyrir margbreytilega barna- og unglingahópa byggir á samvinnu sem felst í því að allir taki virkan þátt. Við sáum líka að þátttaka í tómstundastarfi eins og Gaman-saman getur undirbúið okkur undir það að takast á við áskoranir í samfélagi fyrir alla. Börn sem við héldum að þyrftu mestu aðstoðina frá okkur fóru að blómstra og voru jafnvel drifkrafturinn í hópnum. Þau komu sjálfum sér á óvart, unnu mikla sigra og var það oft hvatningu jafnaldranna að þakka.

Við viljum skapa menningu sem viðurkennir margbreytileikann og umhverfi þar sem þátttaka allra þykir sjálfsögð. Við viljum líka sína fram á að starf á vettvangi frítímans er kjörið til þes að stuðla að aukinni þátttöku og auknum samskiptum milli fólks. Við upplifðum nefnilega að fjölbreytileikinn í hópnum gat dregið fram það besta í öllum.

Það að vera múrbrjótur er ekki átaksverkefni. Það er lífstíll og það er hugmyndafræði. Með þessa hugmyndafræði að leiðarljósi geta allir tekið þátt í öllu starfi Þorpsins.

Við erum ákaflega stolt og þakklát fyrir þessa viðurkenningu og hún hvetur okkur til að halda áfram á þessari vegferð og fá aðra með okkur í lið. Það er nefnilega erfitt fyrir einn að brjóta niður múr en verður létt verk þegar allir hjálpast að.

—

Heiðrún Janusardóttir, verkefnisstjóri æskulýðs- og forvarnarmála Akraneskaupstað

Ruth Jörgensdóttir Rauterberg, þroskaþjálfi og aðjúkt við HÍ

Hvað þarf framtíðin?

Eitt af heimsmarkmiðum Sameinuðu þjóðanna er quality education eða gæða nám og hef ég mikið velt því fyrir mér í hverju það felst. Mín skoðun er sú að nám sem leggur áherslu á að efla styrkleika og trú einstaklinga á eigin getu til þess að nýta hæfileika sína til hins ítrasta sé gæða nám. En hvernig kennir maður fólki að nýta hæfileika sína til hins ítrasta?

Til að nýta hæfileika sína þarf maður fyrst að komast að því hverjir þeir eru. Þá velti ég því fyrir mér hvað eru hæfileikar? Samkvæmt íslenskri orðabók er það góður eiginleiki, gáfa eða hæfni. Í framhaldi af þessu langar mig til þess að fjalla örstutt um niðurstöður rannsóknar sem ég las um daginn.  Lesa meira “Hvað þarf framtíðin?”