Ég hef alltaf haft gaman af bókum, alveg síðan ég lærði að lesa. Það er fátt sem gleður mig jafn mikið og ný bók. Það voru ófáir klukkutímarnir sem fóru í að lesa fleiri, fleiri bækur um alls konar fólk, staði og ævintýri. Við bókalestur fær maður innsýn í annan heim og lærir að sjá og skilja heiminn á annan hátt. Ég tel af persónulegri reynslu bækur vera þroskandi og góða afþreyingu sem hægt er að gleyma sér við í marga klukkutíma.
„The more that you read, the more things you will know.
The more that you learn, the more places you‘ll go.“
Ásamt því að vera tómstunda- og félagsmálafræðinemi stunda ég nám í kynjafræði við Háskóla Íslands. Þessar tvær námsleiðir eru ólíkar en henta vel saman, kynjafræðin lyftir tómstunda- og félagsmálafræðinni á aðra hæð í takt við samfélag sem breytist ört og vex. Margir eru sammála um það að kynjafræði ætti að vera skyldufag í öllum námsleiðum háskólanna og víðar. Hvert sem maður fer tekur maður eftir feðraveldinu og á þetta vel við tómstundir. Allt frá því að kvenfólk í íþróttum fær minni verðlaunabikara og verri æfingatíma í hlutgervingu kvenna þegar kemur að klæðaburðareglum. Lesa meira “Femínismi og tómstundir”
Í gegnum tíðina hef ég oft heyrt þessa setningu ,,það er ekkert að gera á þessum stað“ og eflaust eru margir aðrir sem koma frá litlum þorpum og bæjum utan af landsbyggðinni sem hafa heyrt þetta líka. Oftar en ekki þá má heyra unglingana segja þessi orð og ástæðan sú að þeim finnst lítið sem ekkert tómstundastarf vera í boði fyrir þá í sínum bæ. Vissulega er þetta rétt að mörgu leyti, það er kannski bara ein íþrótt sem hægt er að æfa, lítið úrval í hljóðfærakennslu, og félagsmiðstöðin bara opin eitt kvöld í vikunni. Það er mikill munur á framboði og eftirspurn á tómstundum fyrir unglinga eftir búsetu. Lesa meira “,,Það er ekkert að gera á þessum stað“”
Þar sem ég vinn í félagsmiðstöð er ég í kringum unglinga alla virka daga. Það gerist ör sjaldan að ég sjái þau ekki í símanum, haldandi á símanum eða að skoða hvað eintaklingurinn við hliðina á þeim er að gera í símanum. Unglingarnir líta oft varla upp úr símanum þegar reynt er að tala við þau og skortir alla athygli á því hvað er að gerast í kringum þau þegar síminn er á lofti. Er þetta orðið áhyggjuefni hvað unglingar eru mikið í símanum? Þarf að bregðast við þessu eða er þetta það sem koma skal? Eru unglingar verri í mannlegum samskiptum útaf símanotkun? Allt eru þetta spurningar sem vakna þegar ég hugsa út í þessa síma/skjánotkun unglinga. Því að ekki fyrir svo löngu síðan voru símar aðeins notaðir í það að hringja og senda sms. Núna getur fólk gert nánast allt með þessu litla tæki og meira segja spjallað við tækið og fengið svör til baka. Hvernig ætli þessi snjalltæki verði orðin eftir nokkur ár? Lesa meira “Er síminn að taka yfir?”
Feminískar netbyltingar hafa verið sýnilegar síðustu ár og íslenskir unglingar verða varir við þessar byltingar, jafnvel meir en við fullorðna fólkið þar sem flest eyða þau meiri tíma en við á bak við skjáinn. Allar snúa þessar byltingar að sjálfræði kvenna yfir eigin líkama og það að skila skömminni. En hver eru næstu skref? Hvað getum við gert til þess að fyrirbyggja þörfina á byltingum sem þessum eftir nokkur ár?
Opinská umræða um kynlíf, kynheilbrigði, klám, kynverund og kynhneigð er eitthvað sem ég tel geta komið í veg fyrir áhættuhegðun í kynlífi og ranghugmyndir um líkama kvenna. Það er ekki hægt að horfa á kynlífshegðun sem eitthvað sem lærist með því einu að prufa sig blint
áfram. Stórt hlutfall þeirra sem sækja þjónustu Stígamóta eru ungt fólk, þá aðallega ungar konur, sem hafa verið í ofbeldissambandi á Lesa meira “Free the nipple, þöggun, konur tala, me too og hvað svo?”
Ég starfa í félagsmiðstöð. Oftar en ekki er ég spurð hvað þetta sé eiginlega, hvað ég sé að gera í vinnunni. Einnig hef ég fengið að heyra það sem fólk heldur að starfi mitt snúist um. Að ég sé einungis þarna til að hafa auga með unglingum, opna fyrir þeim húsið og loka þegar útivistartíma lýkur. Ég hef líka lent í að fólk sé undrandi yfir fjölda starfsmanna í félagsmiðstöðinni þegar í raun og veru er oft undirmannað á þessum vettvangi. Ég tek því ekki persónulega og geri mér fulla grein fyrir því að þetta er bara vanþekking.
Þess vegna langar mig til þess að fræða þig kæri lesandi um það starf sem fer fram í félagsmiðstöðvum. Það er ótrúlega skemmtilegt og gefandi en á sama tíma er þetta virkilega krefjandi og alls ekki fyrir alla. Unglingsárin er tímabilið þar sem börn standa frammi fyrir því hlutverki að hætta að vera börn og stíga þar að leiðandi inn í heim fullorðinna. Á unglingsárunum eiga mikið af breytingum sér stað, bæði líffræðilega, vitsmunalega og félagslega. Kröfur samfélagsins og jafningja breytast og unglingurinn stendur frammi fyrir þeirri mikilvægu áskorun að velja bestu leiðina til þess að takast á við þessar breytingar.
Það er mikilvægt að fagmenntað fólk sé að vinna á þessum vettvangi með þessum viðkvæma aldri, alls staðar þar sem unnið er með fólki finnst mér algjört skilyrði að þar séu einstaklingar með menntun á þessu sviði.
Í grunninn er félagsmiðstöðvarstarf forvarnarstarf þar sem unnið er með viðhorf og atferli unglinga í átt að heilbrigðum lífstíl og virkni í samfélaginu. Þangað geta unglingar leitað í öruggt umhverfi og eitt mikilvægasta verkefni starfsmanna er að sjá til þess að enginn verði fyrir aðkasti og/eða einelti. Eitt af meginmarkmiðum félagsmiðstöðvastarfs er að ná til sem flestra og bjóða upp á dagskrá sem hentar hverjum og einum. Ábyrgð starfsmanna í félagsmiðstöðvum er mikil, þar sem við erum mikilvægar fyrirmyndir og höfum oft meiri áhrif á unglingana en við gerum okkur grein fyrir. Þarna mætum við unglingnum á jafningjagrundvelli með virðingu fyrir honum og hans málum.
Starf í félagsmiðstöðvum er tvíþætt, það er að segja opið starf og hópastarf. Í opna starfinu gefst unglingum tækifæri á að hittast á hlutlausum og öruggum stað þar sem þeir geta mætt á eigin forsendum og fá að vera virk á þann hátt sem hentar hverjum og einum undir handleiðslu félagsmiðstöðvarleiðbeinanda. Í opna starfinu geta unglingarnir sinnt áhugamálum sínum og þjálfast í því að nýta frítíma sinn á innihaldsríkan og uppbyggjandi hátt. Færnin að nýta frítíma sinn á jákvæðan hátt er ekki meðfædd og oftast er það í frítíma unglinga sem þeir fara að sýna áhættuhegðun. En á meðan þeir mæta í félagsmiðstöðvarnar og fá þar stuðning og hvatningu til þess að gera hluti sem eykur lífsgæði þeirra dregur það úr líkum áhættuhegðunar. Starfsfólk félagsmiðstöðva vinna markvisst að því að hjálpa unglingum að mótast sem einstaklingar, nota gagnrýna hugsun og að átta sig á því hvernig einstaklingar þeir vilja vera í samfélaginu. Síðan er það hópastarf þar sem unnið er að sameiginlegum viðfangsefnum þar sem tækifæri gefst til þess að þjálfa félagsfærni, vináttufærni, styrkja sjálfsmynd, sýna umhyggju og þroska með sér hópavitund. Í hópastarfi er unnið með einstaklinginn einn og sér ásamt hópnum í heild. Ferli hópastarfs er stýrt af fagaðila sem leiðbeinir einstaklingunum innan hópsins til þess að ná sameiginlegum markmiðum hópsins. Oftast er þátttaka í hópastarfi valfrjáls og getur hver sem er tekið þátt. Síðan er það sértækt hópastarf, í því hópastarfi er valið í hópinn með aðstoða annarra fagaðila vegna ástands unglingsins sem getur til dæmis verið að hann er félagslega óvirkur eða sýnir áhættuhegðun. Leiðbeinandinn stendur frammi fyrir því verkefni að leiða hópinn áfram á lýðræðislegan hátt og vinnur markvisst að því að virkja alla aðila innan hópsins þar sem allir eiga möguleika á því að hafa áhrif.
Í grófum dráttum er þetta hluti af því sem starfsmenn félagsmiðstöðva takast á við. Eins og í leikskólum, frístundastarfi og starfi innan skóla er markmiðið að hjálpa unglingum að mótast sem einstaklingar og verða að góðum samfélagsþegnum.
Ég hef alltaf haft gaman af bókum, alveg síðan ég lærði að lesa. Það er fátt sem gleður mig jafn mikið og ný bók. Það voru ófáir klukkutímarnir sem fóru í að lesa fleiri, fleiri bækur um alls konar fólk, staði og ævintýri. Við bókalestur fær maður innsýn í annan heim og lærir að sjá og skilja heiminn á annan hátt. Ég tel af persónulegri reynslu bækur vera þroskandi og góða afþreyingu sem hægt er að gleyma sér við í marga klukkutíma.
